HUN (TIME)

0

Thumapi:
Genesis 1:1 ah “Atuung in” a chi hi. Ei gingtute adia hun hong kipatdan i theihsiamdan hiaidan ahimai hi. Kilaakna Bung tawpna 22:20 ah, Toupa Jesu Khrist in gingtute hon thuchah, “Ka hong paipah diing” chih i mu mahbang in, Toupa Jesu Khrist hong painawn chiang in tua i theihdan uh hun pen hong bei diing ahi chih leng i thei uhi. Tu in, huntawplam zuan in i omlel ua, khovel hun pen Jesu Khrist hong paikik chiang in hong bei dia, ei mimal a hun i neihte uh chu, i sih ni ahihkeileh, i Toupa Jesu hong kiknawn ni i lapman leh, huai hun chiang in bei diing hi.
Hiai tulel hun i neihte uh ei i kipiak theih uh ahi kei a, a tawitu leh hun tung a thuneitu Pathian ahizaw hi chih Sam 31:15 in hon hilh hi.

Hun omzia i theihsiamdan uh:
Hun omzia i theihsiamdan uh ahihleh, hun paisa (past), tulel hun (present), leh hun hong tung diing (future) ahi.
1)Hun paisa:
I theihsa mahbang un, hun paisa i khek danglam theikei uhi. Khektheihlouh thilte a kisukbuaina in mailam i nawt diing hon daal sek hi. I na tuahphatnate hi’n i tuahsiatnate hitaleh, i na khelhnate hi’n mi i tung a a khelhnate uh hitaleh, hun paisa khahkhe pahpah lou a i om chiang un, puakgik i kiguan kia hilou in, i tulel hun mansuah i suak zel uhi.

Hun paisa i ngaihtuah chiang un, a phatuam sang in a phatuamlou diing kingaihtuah tamzaw thamtham hi: Tawpsansa khelhna khawng a va puuk kiik theihna bang, khasiatna leh dahna diing va ngaihtuah khe thak chih bang hikha ut mahmah hi. I Toupa Jesu Khrist’ nungzuihna di’a leng, hun paisa a kisukbuai louh a poimohdan Luke 9:62 ah “Kuapeuh leilehna len a, nunglam nga tuh, Pathian gam mi hitaak ahi kei”, chih  i Toupa Jesu kamsuak ngeingei in chiamteh in ana om hi. Huai omzia chu, I Toupa Jesu nungzui dia kisa khia a, thathoutak a nungzuihna hinkhua zangta dia kichiam hina zenpi a, Amah panglou a hun i na zatsa, hun paisate va en kik-kik a, kisubuaisak thak-thak diing i hihleh, A nungzui di’a chin lou kihi chihna ahi.

Hun paisa etkikna i neih chiang un, Pathian’ hon hutkhiakna, a hoihnate leh hon piinate suutna khawng hizaw leh chu, Amah Toupa tung a kipaak lawtel di hang a, i kipahna pen Amah deihlam a hinna di’a tulel hun pen thumanna leh kuhkalna suah diing hi ve hang!

2) Tulel hun:
Sam gelhtu in Sam 90:12 ah “Ka damsung nite uh simdan hon hilh in, pilna lungtang ka neihloh hialna ding un” ana chi hi.
Michih adi’a hun bikhiah zah om a hihlam sin le’ng, pilna kineih kholoh diing hi. Laisiangthou in pilna agen ahihleh, khovel in i theihsiamdan pilna hizawlou a, Pathian lauhna ahizaw hi (Paunaakte 9:10).
Tulel inleng, second khat khit second khat a i hunte uh a liam zungzung toh kiton in, i sihni diing kinaih hulhul hi. I tulel hun pen, a paisa hun buaipihna a i mansuah louhkal un hun hong tung diing buaipihna in i mansuah zel uhi. Huai bang a, i tulel hun zatlouh ham kisin poimoh lua hi. Tulel hun pen tulel a i kipahna hun, Pathian’ mel i zonna hun, nna hoih i sepna hun, Pathian lau a thumanna leh Amah muan i kisinna hun diing khawng in zang ni. Manpha law diing hi.
Tuni/tulel i zatdan in i maban diing geel kia hilou in i tangtawn hinna ahihkeileh tangtawn manthaina diing leng gen ahihlam thei ni.

Kumpi Solomon in Eklijiasti bung 3 ah, “Bangkim a di’n hun a om” ana chih mahbang in, haksatna thuakte’n le thuak den lou di, natna thuakte le thuak den lou di, a kipaakte le kipaak den lou di, a dahte le dah den tuan lou diing i hi uhi. Hun hoih ni omdia, hun siat hun leng hong om diing hi. Hun i chih hong kikhek khek diing ahi. Himahleh, a kikhekngeilou Jesu Khrist ah i kingak leh, hun dungzui in dinmun hong kikhek mahleh a kikhek ngeilou Pathian aangsung ah ki om gige ahihman in kibit gige hi.

3) Hun hong tung diing:
Zingchiang leh hun hong pai diing ah ni in bang hon pawsuah diing chih theilou i hihman un, ki-uangsak lou diing in Paunaakte 27:1 in hon hilh hi.

Hun hong tung diing toh kisai in geentheih neuchik leng i nei kei uhi. Tawm huai mahmah mai maw? Hebrute 9:27 ah, “Huan, mihing a ding in khatvei sih seh ahi, huai nung in vaihawmna a om ding” ana chi hi.

Huai ban ah, Eklijiasti 12:14 ah “Pathian in lah thilhih chiteng vaihawmna a la luut diing ahi ngal a, thil selguk chiteng, a hoih hia a hihkeileh a hoihlou toh” chih i mu hi.
I sih hun leh bangchibang a si diing i hi hiam chih geen thei kei mahle’ng, Toupa Jesu Khrist hong pai lapkhalou teng chu si teitei diing i hi uh chih thutak (reality) toh kimaituah i hi uhi. Sihtan a beivek hilou a, i sihnung chiang a, damsung hun zatdan dungzui a taangtawn hun beithei ngei nawnlou zat diingdan leh zatna diing mun vaihawmsak a ki-om teitei diing ahi.
Hiai vaihawmna ni a, “Na hihhoih e, sikha hoih leh muanhuai” chih pahtatna thu i zaaktheihna diing un, tulel hun (present) ah hihthei leh hih diing tampi i neihte a tamtheitawp hihthei di’a pan i lak ek diuh ahi. Kisiik hetlou diing i hi uh (Ephesate 5:16).

Sam 90:2 ah “Taangte pian ma a, leitung leh khovel na bawlkhiak ma in leng; khantawn a kipan khantawn pha in leng nang tuh Pathian na hi” ana chi hi. Hiai apat i theihtheih ahihleh, Pathian taangtawn a om den ahi chih ahi.
Hun in Pathian toh ei hon sukkhakdan kibang hetlou hi. Hun sung ah A siamsate i om ua, Amah pen hun pawlam ah a om hi. Hun in Amah thuneihkhum lou himahleh, a siamsa thilte leh mihingte tung ah omzeneitak in a hunhun in vaihawm hi. Lei hinkhua damsung tomchik i neih uh, tangtawn hun beitheilou adia i kisakkhawlna uh ahi chih kitheithaksak zel niuh.

I omzia uh i theih d’ua poimoh mahmah chu, Amah min siangthousak diing a hunlem hon piak ziak a piang khia i hihman un, i pian a kipat Amah hong pai nawn diing ngak a om kihi chihna ahi. Amah ngak a om i hihlam kithei lou i hihkhak leh, khovel leh sa-utna lamte kia buaipihna dia hun i neihte uh zangkha kihi khathei hi. Kumpi Solomon in Eklijiasti bu a hinkhua leh thil omzia Pathian in pilna a piak toh a suutna a, a thukhitna ahihleh, Pathian laudan siam a, A thupiakte zuih mihingte hih diing mawng ahihdan gen hi (Eklijiasti 12:13). Hiai i hih diing mawng uh i hihkhak chiang un lungkimna leh kipahna bukim kinei pan hi.

Bangchibang in i hunte uh i zang ua? :
Nikhat in dakkal 24 a om a, atamzawte’n dakkal 6 apat 8 kikal khawng ihmutna in i zang uhi. Dakkal 16-18 omlaiteng nna sepna, nek zonna leh mimal/ innsung a poimohte leh lungluutnate saina diing, salam thilte hihna in kizang bei zel hi.
Hun tamzaw ah bang i buaipih a? A guuk in, ei kia a om chiang un hun bangchi’n i zang ua? I phonete uh bang etna leh bang saina in i zang taangpi ua?

I hun zatdante uh, kei tel in, i lung uh a kim na hia? Hun i zatdante uh mahni khamtawk in lungkimhuai i sa khathei uhi. Huchia i hun zatdante uh lungkimhuai sa i hihkhak uleh, mi hun zatdan hiam leh thildang toh kiteh lou in, hun hon petupa mai ah hun a hon piakte bang chin i zang uh chih thuuktak in ki-suut le’ng, hun zatdan bawl hoihna diing tampi om lawtel diing hi. Phatuamtak di’a hun zatdan tuamtuam om ahih kawmkawm in, Pathian limsaknalam a hun piaktam zawkna diing a buai lua hiam, kihih zekai/hunsuan (procrastinate) gige i hihleh, a kikhel hun in hon lap ni hong tung diing ahi.

Hun ngak/haksatna nei i hihleh:
“TOUPA ngak nilouh in; hat tak in om inla, na lungtang kihih hang in; ahi, TOUPA ngak nilouh in” chi in Sam 27:14 ah hanthawnna poimohtak i mu hi. Bangziak a Toupa ngak diing i hi hiam i chih leh, Isai 60:22 ah,
“…. kei Toupa’n a hunhun in ka tungsak pahpah ding” chi ahih ziak ahi. Toupa muang in, Amah ngak tinten ni. Aman zuau gen ngeilou hi (Number 23:19).

Hun tung ah en bangmah geen theih neikei le’ng le, hun bawlpa; hun tung a thuneipa’n hun vaihawm khum ahihman in, Amah kikem sak in Amah muang le’ng, A tawptan a ginom diing in hon pii diing a, i mualsuah diingte hon mualsuah pih zel diing hi. Amah min thupina di’a hihlah neilou Pathian ahi chih thei ni. Huaiziak in, Toupa i ngak sung un, A gam leh a diktatna zong masa zaw le’ng, Toupa’n i poimohte theilua ahihman in, hon pe lawtel diing hi (Matthai 6:33).

Haksatna, lunggimna, lungsim natna, gimthuakna leh ze-etna tuaklelte’n i kitheihsak thakthak diing uh ahihleh, a hong tung nailou zingchiang buaipihlouh sawm hamham diing ahi. Ni khat khit nikhat pal touh zel kisin ni. Ni khat le sawtlua a bat hun omkha thei ahihna ah, dakkal khat khit dakkal khat a ma i suan naak ua leh, mualsuahna dia panla i hi chih chiang kilkel ahihman in, Toupa’n hon ompih chihna ahi chih leng thei ni.
Matthai 6:34 ah i Toupa Jesu Khrist in, “a zing a diing lunghimoh kei un, a zing in amah a diing a ki lunghimoh tawm diing ziak in. Nikhat a di’n ni khat gimthuak a hun hi” ana chi hi. Hiai thuhilhna paipih leng i puakgikte uh leng zangkhai tuan mahmah diing hi. Zingchiang ah Amah ana om khinta ahihman in Amah kikem sak zel zaw le’ng, Amah A thuchiam a muanhuai, “K’on ompih diing” (Matthai 28:20) chi pa ahihman in, hon ompih diing ahi. Ase lak a pat hon kembit diing in Amah muanhuai hi (2 Thessalonikate 3:3). 

Hun omdan leh hun zat diingdan:
Romte 13:11-14 kikal ah hun omdan leh hun i zat diingdan uh kigelh hi:
[11]Huailou in, tu bang hun ahia chih na thei ua, ihmu khanloh a hun mahmahta chih na thei uh. Tu’n zaw i gintak tu’ng lai sang in i hotdamna a nai zaw ta ngal a;
[12]Zan a bei dekdekta a, khua a vak dekta hi; huaiziak in mial a thil hihte pai in vak thuam in i kithuam ding uh.
[13]Sun a om bang in kilawmtak in i om ding uh, zudawn buai leh zukham a om lou in, huk leh kingaihhat a om lou in, kilai leh kihaza a om lou in.
[14]Toupa Jesu Khrist in kithuam zaw inla, na sa duhgawlna uh pichin di’n bangmah kibawl kei un.

Huai baan ah, Ephesate 5:15-16 in hon hilh mahbang a, nite hoihlou ahih man in, mi pilte bang a pilvangtak a om a, hun i neihlai ua a tam theipen Pathian nna sepna a i zat diing uh ahi.

Isai 9:7 ah “…. a gam tung ah a vaihawmna khandan leh lemna in tawpni a nei kei ding…..” ana chi hi.
Hun paisa, tulel leh zingchiang kia hilou a tangtawn tung a thuneipa Pathian kinei ahihman in khamuan huai lua hi. Amah ah om leng kibit dia, khamuanna leh lemna apoimoh bang leh apoimoh hun in got in ki-om zel hi.

Thukhitna:
Ebenezer! Pathian in hiaitan hon pii a hon panpih ahihman in, Toupa i phat ahi. A hehpihna leh zahngaihna ziak a, A Tapa Jesu Khrist tungtawn a, A thangpaihna leh sihna apan hon suaktasak a, Ta a hon pom a, A gou luah theihna leh tangtawn hinna hon pia Pathian tung ah i kipaak petmah hi. Toupa kepna leh vualzawlna i donte uh ziak a kipaak petmah i hihman un, i kipahna uh a thu kia a sikhop lou in, i theihtawp suah in Amin thupina di’n hun a hon piak lai diingte zangta di’n nasatak in pan lathak niuh hang. Thumanna mah poimoh pen hi. Huai diing a Khasiangthou a thopsa i hi uh chih leng theita ni.

Pathian zahngaihna mu a ziing khovak mu a i om nak leh (Kahla 3:22-23), Toupa’n A mel zonna di’a hun hon pe lai chihna ahihman in, Sam 27:8 a i muh mahbang in “Toupa na mel ka zong diing” chithei di’n Pathian in simtute, Jesu Khrist min in hon vualzawl hen.

-Chingngaihlian Tunglut

January 23, 2021 / Article No. 22

(Laigelh toh kisai kupbeh nuam  a omleh, +919892316430 ah laigelhtu thuzaak theih diing hi.)

Chingngaihlian Tunglut
WRITTEN BY

Chingngaihlian Tunglut

She is one of the two co-founders and the in-house counsellor. Her freelancing works include lots of voluntary and 'Pro Bono' counselling in church and community. She is also extensively involved as a counsellor at Bombay YMCA Counselling Centre, CBD Belapur, Navi Mumbai. She has been trained and certified in several Mental Health and associated courses. She is also a certified trainer. She is passionate about young people and the issues they face. She has facilitated workshops on Mental Health and other relevant issues and is involved as facilitator in counselling courses and Sunday School teachers training from time to time.

(Please contact her for seminars and workshops about adolescent and youth issues and mental health etc. As a trainer, she is also passionate about training and equipping people to better serve the body of the Lord Jesus Christ in children, youth and women ministry)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Book Appointment