KIPAHDAN CHITUAM

0

Hinkhua i chih, khelhna ziak in natna, sihna, taaksapna leh gimthuakna chi tuamtuam in dim hi. Huaiteng kawmkaal ah Toupa’n ni thak mudia hon pii kai touh zel leh chu, a zahngaihna ziak ahi chih i thei uhi. Tuni hun leh hunlem mukhalaite’n Toupa a kipat i tantuan ahi chih thei in, thil kipahhuai ahihdan kihilh thak mahni. Khristiante’n avangkim a i hih di ua poimoh ahihleh, mahni kisuut leh kivelchet ahi; hinkhua i na zatdan etkik thakna khawng nei zel in, ei leh ei kimaituah thak zel le’ng, maban a i hinkhua a manphathei pen a zat didan, thathak i laak didan leh kipahna hinkhua zatna ah hon tawsawntu hi diing in i gingta hi.

(Kahla 3:22-23 ; Sam 118:24 ;Sam 139: 23-24 ; 2 Korinthte 13:5 ).  

Ngaihtuahdan thak:

Gingtu i hihna uah, i ngaihtuahna leh omdan i pansan gigena di uh chu Pathianthu ahi. I hinkhua zat diingdan, ngaihtuahna bawl diingdan leh i thil tuah teng uh i dawn (response) diingdan laibu a gelhkhiak thoh i neih bang uh ka kipahna mahmah khat ahi. Hiai khovel a om kawm a, Vanmite i hihlam kiphawktak a niteng hinkhua zang diing a sap leh sehkhawlte i hi uhi (Phillipite 3:20 ; Ephesate 1:4). I chituam di mah uh ahi. Khovel paidan toh kituak detdet thei nawn lou i hihman un, miteng toh le kituah haksata mawk hi. Hehpihna leh zahngaihna, theihsiamna leh dohzohna i hauh kawmkawm ua khovel thilte mai ah kiniamkhiak a kimaisak (compromise) mawk thei kihi nawnlou hi.

Mahni khamtawk a niteng hinkhua ah buan nei  chiat i hi uhi (Ephesate 6:12). Huaiban ah, lau leh liingkawm a i hotdamna semkhe dia thupiak a omte i hihman un, khalam thagum kipoimoh hi (Philippite 2:12). I Laisiangthou in hon sinsak bang in, kihanthawnna leh tha thak kipiaktuah leng gingtute’n kipoimoh a hihman in, koi ah, bangchi’n tha i la ua chihbang leng kivel chet zelzel poimoh hi (Hebrute 10:24-25 ; 1 Thessalonikate 5:11). Hasotna i chih khovel thilte leh midang apat in lathei mahle’ng, i tha laakna diktak chu Toupa a kipat ahi. Ei kilimsak lou a, Pathian deihdan delhna leh A Thu manna ah lungkimna, mahni kipahtat theihna leh i kiimkiang pahtat theihna kimu a, huai in kipahna hon tun gige hi. Khristiante chituamna khat chu, kipahna i neihna uah ahi. Kipahna i chih khovel mite’n leng nei in kithei mahle uh, ei gingtute kipahna toh kibang nawnlou hi.

(Luke 9:23 ; Sam 119: 92, 111 & 143 ; Galatiate 5:22-23)

Kipahna kingakna:

Kipahna in i hinkhua ah lungkimna, khamuanna leh omzia kitheihna hon tun ahihziak in, ki lunggulh tuntun a, kipahna delhna inleng nakpitak in kibuai sek hi. Mi leh khovel thilte apat kipahna i zong ua, himahleh i ngeinaseh hiam, ahong kikhek chiang hiam un i kipahna beipah zel a, daih sawtlou ahihdan leng i theihsa uh ahi. Kipahna delhna ah, pawlawng leh khovel thilte va kiban dap sek mahleh guitung mahmah lou zel a, i kipah sung sawtlou a, ahong bei chiang in taaksapna lianpi nei a kitheih bang in om hial thei hi. Khrist hotdamna ziak a mahni dinmun kitheihtelna apat hong phuulkhia kipahna ah zaw Amah i lungtang a lianpen ahihziak in, khovel thilte’n ki elpih zou nawnlou a, kipahna di i neihte ah leng kipahna kisin theita hi. I kipahna leng pawlam dinmun leh mi ah kinga nawnlou a, hun haksa tawpkhawk ah leng, Toupa’n A tapa Jesu Khrist tungtawn a  A hon iitna ana kikhek tuanlou ahihman in, i sunggil a kipahna bei tuanlou hi. Khristiante kipahna zaw chituam veh aw, hotdam i hihna ah kinga ahihman in.

(Johan 15:11; Johan 16:20-22 ; Johan 17:13 ; Luke 10: 21 ; Hebrute 12:2). 

Kipahna in thathak hon guan zel:

Nehiamia 8:10 in “…. Toupa’ kipahna lah na haatna uh ahi ngal a” chih ana gen hi. A hun leh dinmun ahihleh, Israelte Babulon a saltang a omlai teng Jerusalem a kik nung uh ahi. Jerusalem kulhbangte hon lamthak ua, Pathian Tempul di bang hon bawlthak ua, Amau leh amau leng Toupa kiang ah hong kilankhethak uhi. Mipite hong kikai khawm ua, Siampu Ezra in Pathianthu (Mosi Daan bu) simkhiakna hon nei hi. Huchi in, Israelte’n Pathianthu a hon theihsiam ua, chinglou ahihdan uleh Pathian ana taisan ahihdan khawng un hong kiphawk ua, kisiikna leh khasiatna a dim in, kap in mau uhi. A huchih tak un, Nehemia in a kiang uah, “Pai unla, thau ne unla, a khum dawn unla, amah a dia bangmah bawlkhol a omlou kiang ah tantuante khak un: tuni lah i Toupa uh a dia ni siangthou ahi ngal a: dah kei unla; TOUPA kipahna lah na haatna uh ahi ngal a” ana chi hi. Saltanna akipat a hutkhiak a omta, Jerusalem kulhbang segawp teng leh kongpi bangleng lamthak leh bawlhoih a omta a, Toupa’ mite Amah kiang a kikta uh ahihziak in, Toupa adia ni siangthou hi a, Amah kipahna ahihdan Nehemia in Israelte ana hilh hi.

Ei toh kisai inleng, Pathian toh Jesu Khrist ah kilemta i hihleh, i tung uah Toupa kipaak hi. Eite’n leng Jesu Khrist tungtawn a Pathian lungkimsakta i hi chih i kitheihna in tehtheihlouh kipahna hon guan hi. Huai kipahna in Amah thumanna dia i poimoh uh thathak leh haatna ahunhun in hon guan zel hi. Haksatna leh gimthuakna i phuut touh zelna ah le’ng, ahunhun in Amah haatna leh hangsanna toh hon gaalkaipih zel hi.

(Nehemia bung 8 leh 9; Genesis bung 3 ; Romte  4:25 ; 15:13 ;  Ephesate 6:15; Eklijiastes 2:26 ; Paunaakte 10:28)

Kipahna sin poimoh ziak:

Hiai khovel pal gaalkaina di, Setan douna di leh eimah samitna douna di’n haatna leh hasotna kipoimoh hi. Kipahna leh kipahdan siamna a kipat in i poimoh khalam thagum i mu uhi. Kipahdan siamlou leh sin utloute ahihleh, khatna in dim ua, khaatna ah hasotna leh haatna kimu mahmah lou ahi chih tampite’n i chian di un ka gingta hi. Lungsim leh kha a i khanna leh masawnna dia haatna, thathak laakna leh hasotna koi a hong kipan hiam i chihleh, Pathian a kipahna ah ahi. Gingtute kipahna diktak zaw Pathian in hon iitdan a tawpkhawk a A latsakna, JESU KHRIST’ HOTDAMNA ah ahi. Kipahna i chih sum leh pai, neih leh lam, mihing dangte ah kinga sa veu mahle’ng, huaite ah kinga lou a, phawkna (feelings) hilou in deihteelna (choice) ahizaw hi. Bangkim a kipahna i neih leh, bangkim a thalaak theihna thak kinei chihna leng himai ahi. Ahoih i tuahte Toupa a kipat ahih kawmkawm in, hun haksa leng Toupa hon phal ahih ban ah, Toupa’n hon tonpih ahihdan chiamteh a, apoimoh zahzah vei kiphawksak thak zel diing himai ahi. Toupa toh ton i hihleh, bangteng Amah toh phukhawm i hihdan chiamteh le’ng kipahna kinei thouthou hi maw!

(Romte 5:1 & 8 Romte 14:23 ; 2 Korinthte 12:9 ; Sam 105:4 ; Jakob 1: 2-4 & 17) 

Gratitude Therapy (Damna dia kipahna): 

Kum 10 pai nailou akipat Counseling (Talk Therapy) ah Gratitude Therapy chih zat pat in ana om hi. Huai omzia chu, Lungsim Natna buante adia damsuahna di’n kipahna kikawkmuh chihna ahi; Khongeingaitak leh tup leh ngim a thil hoih neihte leh kipahna di omte niteng a chiamtehna leh kiphawksak thak zel dia kisinsakna leh kihasotna hi taangpi hi. Mihing khuak paidan khat ahihleh, dinmun a siat chiang a, ngaihtuahna le ahoihloulam leh kipiaksiatna lam ah pialkhe pahpah ahihna ah, counseling ah hiai ‘gratitude therapy’ kizang a, ngaihtuahdan khekna ah genneitak in ahoihlam tampi sukha hi. Psychology in, hiaibang a kipahna i neihte zonna leh kipahna teelna in lungsimlam a naavaakna, lungsim tawldamna, lungkimna leh khamuanna tun ahihlam kum 10 le painailou in omzeneitak a houlimna ah poimoh ahihdan hon suutkhe pan hi. Hiaibang a kipahna di i neihte a kipahdan sin a, kipahdan siamna in taksa lam natawm ah leng damtheihna tun hi’n suutkhia uhi. Ei Khristiante bel, i Laisiangthou ah Toupa’n hun kipat tuung apat hon na sinsak ana hi ahi. I Laisiangthou in i lungsim mah kembit dia hon chiil ahihman in, i lungsim/lungtang kepdan dungzui in i taksa leh kha ah ahoihlam hin a hoihlou lam hitaleh, naaktak in sukha hi (Paunaakte 4:23 ; Phillipite 4:8).

Kipahna di omte a kipah i sinna ah leng, mite tung a kipahna, Pathian tung a kipahna genkhiak leng poimoh mahmah hi. I genkhiak chiang in, ei a gentu ah leng lungnopna leh lungkimna athak in hon tun a, i gennate leng ana kipaak uhi. Huaite’n maban a kipahna lam mah awn zaw di’n hasotna hon pia hi. Kipahna in Lungsimlam Natna (Mental Disorder) natawm doudaal thei ahihdan chiamteh tham hi’n ka ngaihtuah hi.

Toupa hoih gige hi:

Khovel puuksesa ahihziak tak in, haksatna, gentheihna, gimthuakna leh bukimlouhna tuamtuam in dim hi. Hiaite kipal tou den di ahihlam pom poimoh hi. I gimthuakna uh koihneepna hi hetlou in, gimthuaknate piibawl pen a i neih leh, ahoihlam ngaihtuahna, sepkhiakna leh mualsuahna dia pan i laakna ah hon panpih mahmah lou hi. Gimthuaknate hon lungliapsak sek ahihziak in, hasotna i deihthei mahmah ua, a hi diing mawng le ahi. Himahleh, bangchibang hasotna ahia i deih uh? Mihing pilna leh siamna akipat kihasotna ngah diing chi i hihleh chu a pawlawng a nuam tuam sakna kinei dia, tha thou sak guih dia, a taktak gam i tun chiang a semkhe zoulou leh guitung zou mahmah lou zel in omtheih hi. Himahleh, Toupa toh zaw, bangkim hithei ahihman in Ama’n i bukimlouhna leh i hatlouhnate A thupina, hehpihna leh iitna hon muhsakna di’n hon zatsak zel hi. Pathian a hoih ngei in hoih den a, i tung ua A lungput leh lemgeel leng hoih gige hi. I tuahte ahoih louh ziak a Pathian hoihna ana bei hiam ana kiam hiam hi mawk lou kia hilou a, i dinmun hoihloute Amah thupina dia thilhoih sepna dia zang zel ahihziakin, a hoihna i kiphawkthak sak gige leh, i kipahna di om gige chihna ahi. A hoihna i ginlelh chiang ua hiveh aw i buai zel uh maw?

(Sam 25:8 & 31:19-20 ; Mark 10:18 ; James 1:17 ; Matthai 7:11 ; Nahum 1:7)

Thukhitna:

Laisiangthou toh kituak ngaihtuahna thak i kipiak uh poimoh hi. Khovel zaw theihsiam seng di le hikei mahleh, bangkim theisiam vek a, bangkim tung a thutawp gen a, bangkim Amah thupina di leh ei phattuamna di leh hoihna di kia a sem gige ahihlam lungtang a vomkip in, Amah i Pa et tam kisin leng, i kipahna di tam himai ahi. Jesu Khrist in hon hotdam ziak a kipaak lou kua a om? “Kipahhuai e!” chi in, kipaak le’ng himai ahi. Apoimoh teng in kipahna teel le’ng, awlawl in i phawkna (feelings) inle hon zui mai diing hi. Kipahna zongsak in nei le’ng, i lungsim, nungchang leh khalam inleng khanlam manoh thei diing hi.

Khagah kipahna nasatak a sinthak diing in simtute Toupa’n hon vualzawl hen aw, Jesu Khrist’ min in. AMEN!

-Chingngaihlian Tunglut

February 5, 2022 / Article No. 29

(Laigelh toh kisai kupbeh nuam a omleh, Laigelhtu +919892316430 ah thuzaak theih diing hi) 

Chingngaihlian Tunglut
WRITTEN BY

Chingngaihlian Tunglut

She is one of the two co-founders and the in-house counsellor. Her freelancing works include lots of voluntary and 'Pro Bono' counselling in church and community. She is also extensively involved as a counsellor at Bombay YMCA Counselling Centre, CBD Belapur, Navi Mumbai. She has been trained and certified in several Mental Health and associated courses. She is also a certified trainer. She is passionate about young people and the issues they face. She has facilitated workshops on Mental Health and other relevant issues and is involved as facilitator in counselling courses and Sunday School teachers training from time to time.

(Please contact her for seminars and workshops about adolescent and youth issues and mental health etc. As a trainer, she is also passionate about training and equipping people to better serve the body of the Lord Jesus Christ in children, youth and women ministry)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Book Appointment